Per 1 december 2019 trad Stella Kyriakides aan als nieuwe Eurocommissaris voor gezondheid en voedselveiligheid. Omstreeks diezelfde tijd publiceerden twee alcohol-deskundigen in het Britse medische tijdschrift The Lancet een oproep onder de titel “Lang over tijd : een verse start van het EU-beleid met betrekking tot alcohol en gezondheid” .
Inderdaad, lang over tijd. In 2006 presenteerde de Europese Commissie een beleidsstuk voor een alcoholbeleid van de EU. Dat beleidsstuk zou zes jaar gelden. Echter, ondanks diverse oproepen, is er nooit een vervolg op gekomen. Europa is nog steeds het werelddeel met de hoogste alcoholconsumptie en de meeste alcoholproblemen.
De auteurs van het artikel in The Lancet zijn van mening dat het aantreden van een nieuwe commissaris voor gezondheid en voedselveiligheid, een gelegenheid biedt voor een nieuwe start van het EU-alcoholbeleid. Zij geven vier punten aan voor actualisering van het beleid.
In de eerste plaats dienen de Eurolanden te komen tot harmonisering van hun wetgeving. Dit bijvoorbeeld met betrekking tot reclame en sponsoring, maar ook om te komen tot eenduidigheid van begrippen (bijv. alcoholvrij, alcoholarm en alcoholhoudend). Nu zijn er landen met accijns op wijn, terwijl andere landen wijn vrijstellen van accijnsheffing. Alsof de alcohol in wijn iets anders is dan de alcohol in bier of jenever.
In de tweede plaats dienen de Eurolanden te komen tot omvattende wetten en regelingen met betrekking tot alcohol. In veel landen zijn voorschriften met betrekking tot alcohol verspreid over verschillende wetten en verordeningen. Daardoor blijven het min of meer incidentele voorschriften zonder samenhang. Samenbrengen zal het besef versterken dat alcohol geen gewoon consumptieartikel is (“alcohol no ordinary commodity”).
In de derde plaats zou het beleid zich meer moeten richten op effectieve maatregelen en minder op schijnverbeteringen, minder op informatie en voorlichting en meer op verkrijgbaarheid en prijs. Als de drie meest effectieve maatregelen voor een alcoholbeleid beveelt de Wereld Gezondheids Organsatie maatregelen aan m.b.t. prijs, m.b.t. fysieke verkrijgbaarheid en m.b.t. alcohol promotie.
In de vierde plaats zou de Europese Commissie zijn “dogmatische geloof in zelfregulering” moeten laten varen. Vrijwillige maatregelen door de industrie hebben nog nergens aantoonbaar geleid tot vermindering van de alcoholproblematiek.
In het licht van het voorgaande is het teleurstellend dat de staatssecretaris in zijn begeleidend schrijven bij het rapport “Alcoholvergiftigingen en ongevallen met alcohol” van deze maand, constateert “noodzaak om extra in te zetten op preventie, met name op voorlichting, bevorderen van bewustwording en vroegsignalering”. Een aanpak van de problemen met een fluwelen handschoen.
Ook de informatie van 5 december over de voortgang van het Nationaal Preventieakkoord, staat bol van de termen verkenning, onderzoek en bewustmaking. Wanneer zal Nederland eens luisteren naar de WHO ? Ons land is al sinds 1986 bezig met een alcoholmatigingsbeleid. En in 1991 constateerde minister Borst al dat de aan de alcoholbranche verleende zelfregulering tot dat moment geen resultaat had opgeleverd, en riep zij de branche op om de zelfregulering aan te scherpen.