Verslaafden weten het in hun nuchtere momenten het beste:
ze zouden hun gedrag moeten veranderen, willen zij zichzelf niet te gronde richten. Maar hun verstand is onmachtig. Zowel hun lichaam als hun geest roepen om het verslavende middel.
De meeste buitenstaanders onderschatten de moeite die het kost om vaste gewoontes af te leren. Voor een gewone, onschuldige gewoonte is het al moeilijk. Bij een gewoonte als het gebruik van een verslavend middel, maakt de gewenning van het lichaam, het stoppen extra moeilijk. Maar ook na een geslaagde lichamelijke ontwenning, blijft de geest vaak verlangen naar de roes. Men is emotioneel gebonden geraakt.
Het is voor een mens moeilijk om afscheid te nemen. Zelfs het wegdoen van simpele, materiële zaken waaraan je je hebt gehecht, kan moeilijk zijn. In versterkte mate geldt dat voor gewoonten, en heel in het bijzonder voor gewoonten die voor de betrokkene een effect hebben dat als positief ervaren wordt.
Eten, drinken en roken kunnen voor degene die het doet een positieve psychologische betekenis hebben. Zij kunnen een gevoel van voldaanheid, van ontspanning of van geborgenheid oproepen. Daardoor leiden zij tot een vorm van troost of van een gevoel van veiligheid. In die zin zijn dergelijke gewoontes te vergelijken met andere dierbare zaken of personen waaraan men zich heeft gehecht.
Gewoonten waaraan je je hebt gehecht, zijn moeilijk los te laten. Afscheid nemen, loslaten van personen, zet een heel rouwproces in werking. Loslaten van gewoontes is gemakkelijker, omdat het teruggedraaid kan worden. Maar ook hier speelt een loslatingsproces, dat overeenkomsten vertoont met een rouwproces. De emotionele ervaring van het gemis, kan ingrijpende effecten hebben. Het gemis van de roes bijvoorbeeld, kan ontwende alcoholisten of druggebruikers, ook na jaren nog ineens doen terugvallen.
Twee zaken kunnen het loslaten gemakkelijker maken : goede hulp en een goede voorbereiding. Een goede voorbereiding is alleen mogelijk als men sterk gemotiveerd is. Zomaar in een opwelling op 31 december zeggen “ik stop ermee”, brengt een grote kans op mislukking met zich mee.
Een mislukte stoppoging kan leiden tot een gevoel van “het lukt mij toch niet”. Dat is slecht voor het gevoel van eigenwaarde van de persoon, en verkleint de kans op succes bij een volgende poging. Daarom is het beter de eerste stoppoging grondig voor te bereiden, zich goed rekenschap te geven van alle mogelijke gevolgen, en eerlijk de vraag te beantwoorden “heb ik dat er allemaal voor over”. Als het antwoord op die laatste vraag niet volmondig JA luidt, is er een levensgrote kans op mislukking.