In Europa speelt alcohol een rol bij één van elke vier sterfgevallen van mannen in de leeftijd van 15-29 jaar. Daarmee is alcohol voor hen de belangrijkste doodsoorzaak. In totaal kwamen in 1999 in Europa 55.000 jonge mensen (mannen èn vrouwen) direct of indirect door alcoholgebruik om het leven. Aldus het Europees Bureau van de Wereld Gezondheidsorganisatie, dat twee maanden geleden hierover een ministersconferentie belegde in Stockholm.
Sinds de eerste oproep door de WHO, in de tachtiger jaren aan de regeringen gericht, om een alcoholmatigingsbeleid te gaan voeren, is in West-Europa het gemiddelde alcoholgebruik enigszins verminderd. In Oost-Europa neemt het alcoholgebruik nog steeds toe. Daarvoor wordt een zware tol betaald. Er is onder jongeren veel voortijdige sterfte door alcohol bij verkeersongevallen, bij geweldsdelicten, bij verdrinkingen en bij zelfdodingen. In de staten van de voormalige Sovjet-Unie, is één op de drie sterfgevallen van jonge mannen alcoholgerelateerd. In Hongarije is de situatie nauwelijks beter.
De Russen zijn volgens alle deskundigen de grootste innemers van alcohol. Omdat zelfgestookte wodka niet meegeteld wordt in de statistieken, staan echter de Portugezen bovenaan in de officiële ranglijst naar hoofdelijk alcoholgebruik. Zij drinken 11,2 liter pure alcohol per inwoner. Zij worden op de voet gevolgd door de Fransen en de Duitsers. Nederland bevindt zich met ca 8,1 liter in de middenmoot. De minste alcohol drinken de Noren, zo’n 4,3 liter per persoon.
Drank speelt een rol bij veel criminaliteit. Zo heeft in België 40 procent van de geweldsdelicten alcohol als oorzaak. In Nederland ligt het bij bijna 50 procent, en in Noorwegen bij 80 procent ! Brandstichting en vandalisme zijn in Noorwegen voor 60 procent alcoholgerelateerd. Dat ligt in Nederland op vrijwel hetzelfde niveau.
Bij alcohol in het verkeer staat Frankrijk aan top, met ca 40 procent van de verkeersdoden op rekening van de alcohol. Ook hier is Nederland in de middenmoot te vinden, met 20 tot 25 procent van de verkeersdoden ten gevolge van rijden onder de invloed. Relatief de meeste zelfdodingen door alcohol heeft men in Zweden, 87 procent !
De WHO bepleit een heel scala van maatregelen om de problemen te verminderen. Allereerst moeten de overheden grenzen stellen aan de drankreclame. Die reclame werd door diverse afgevaardigden als “agressief” betiteld. In de slotverklaring heet het zelfs : “kinderen en jongeren hebben het recht om op te groeien zonder de bemoeienis van de alcoholreclame”.
Verder pleit de WHO voor verhoging van de prijs van alcoholhoudende dranken, voor gecontroleerde verkrijgbaarheid (niet overal, en niet op alle tijden), en voor een stricte en daadwerkelijk gehandhaafde leeftijdsgrens. Naast deze structurele maatregelen, moet er ook meer voorlichting en preventie-activiteit komen, bij voorkeur deels afkomstig van niet-overheids organisaties.
De drankindustrie was de grote aangeklaagde tijdens de conferentie. Niet alleen was de agressieve reclame een doorn in het oog van velen, ook het productbeleid werd veroordeeld. Door het ontwikkelen van “lifestyle” drankjes met jeugdige uitstraling, richt de industrie zich indirect toch op jongeren. Temeer daar het imago van die drankjes ondersteund wordt door een publiciteit, waarin een jeugdige stijl van leven en zich ontspannen, van genieten, sport en sex, samengaat met het gebruik van de betreffende drankjes.
De horeca, en dan vooral het onderdeel discotheken daarvan, ontkwam evenmin aan kritische kanttekeningen. “Happy hours” zouden afgeschaft moeten worden. Maar vooral het in veel Britse discotheken verbreide verschijnsel van het glas wodka dat altijd vol blijft, kreeg felle kritiek. Hierbij betaalt men aan het begin van de avond een bedrag, waarvoor het glas de hele nacht telkens weer wordt gevuld. Onbeperkt drinken dus. De simpelste manier om het alcoholgebruik hoog op te jagen!
Tenslotte sprak de conferentie nog zijn verontrusting uit over de drinkstijl van veel hedendaagse jongeren. Zij drinken niet om de smaak, of om hun dorst te lessen, maar om een roes te bereiken. Drinken om “de kick van de roes”. Een doelstelling die uit de drugswereld is komen overwaaien.
Dingeman Korf