Het aantal patiënten met slokdarmkanker is sinds 1989 meer dan verdubbeld. Momenteel overlijden in ons land jaarlijks meer dan 1500 mensen hieraan. Alcohol speelt een belangrijke rol bij het ontstaan van slokdarmkanker.
Het is al meer dan dertig jaar bekend dat alcohol een rol speelt bij het ontstaan van kanker, onder andere slokdarmkanker. In 1976 publiceerden prof. Lyon en medewerkers, van de universiteit van Utah, hun vergelijkend onderzoek naar het voorkomen van kanker onder Mormonen en onder niet-Mormonen. Het geloof van Mormonen verbiedt het gebruik van alcohol en tabak. Lyon cs constateerden dat onder Mormonen significant minder kanker voorkwam. Vooral longkanker, maar ook slokdarmkanker kwam opvallend weinig bij hen voor.
Drie jaar later kwam Schottenfeld (Sloan-Kettering Inst.) tot de conclusie dat de combinatie van alcohol met tabak, een veel groter risico oplevert dan alcohol alleen. Pottern en medewerkers (Nat. Cancer Inst.) concludeerden in 1981 dat (in de VS) de hoofdoorzaak van slokdarmkanker ligt in het gebruik van grote hoeveelheden alcoholhoudende drank. Het risico zou toenemen met het alcoholgehalte van de drank. Volgens hun cijfers levert sterke drank een duidelijk groter risico op dan bier of wijn.
Kort na het onderzoek van Pottern cs, publiceerde Audigier in 1982 zijn bevindingen over de situatie in Frankrijk. De sterfte aan slokdarmkanker was destijds in Frankrijk hoger dan in enig ander Westeuropees land. Voor het alcoholgebruik gold hetzelfde. Binnen Frankrijk constateerde Audigier per regio grote verschillen. De sterfte aan slokdarmkanker was het hoogst in de departementen met het meeste alcoholisme, en het laagst in de departementen met het minste alcoholisme.
Onderzoek in Noorwegen, gepubliceerd in 1994 door Kjaerheim cs, liet zien dat een alcoholvrije leefstijl de kans op het krijgen van kanker van het bovenste deel van het spijsverteringskanaal met 57 procent reduceerde (kanker van mondholte, keel, strottehoofd, slokdarm en maag).
In 1998 concludeerde het World Cancer Research Fund (WCRF) dat de kans op het krijgen van laatstgenoemde vormen van kanker, door alcoholgebruik duidelijk bevorderd wordt. Met betrekking tot slokdarmkanker meldt het WCRF ook nog dat tabak het effect van alcohol flink vergroot (desondanks wil Jeu Claes geen rookvrije horeca!) Verder noemt het WCRF als bijzonder bevorderlijk voor slokdarmkanker nog speciaal de “calvados”, de appelbrandewijn uit Normandië.
De verdubbeling van het aantal gevallen van slokdarmkanker sinds 1989, moet gezien het voorgaande mede op rekening geschreven worden van de toename van de alcoholconsumptie. Immers kanker ontwikkelt zich in de regel langzaam, zeker kanker als gevolg van een ongezonde leefstijl. Men kan bijvoorbeeld jarenlang roken zonder longkanker te krijgen. Asbestkanker uit zich vaak pas meer dan tien jaar na de blootstelling.
Sterk vereenvoudigd kunnen we stellen dat de sterfte van vandaag een gevolg is van de gemiddelde blootstelling gedurende de tien tot dertig jaar die eraan voorafgingen. In de jaren 1955-1985 steeg het Nederlandse alcoholgebruik tot een viermaal zo hoog niveau. En sindsdien is het op vrijwel hetzelfde niveau blijven steken. Logisch dat dan de sterfte aan alcoholgerelateerde ziekten nu hoger is dan toen het verhoogde niveau net bereikt was.
Het meer dan verdubbelen van het aantal patiënten met slokdarmkanker, heeft de Maag Lever Darm Stichting ertoe gebracht om dit jaar slokdarmkanker in het middelpunt van de belangstelling te plaatsen. Daarbij wordt ook aandacht geschonken aan de rol van de alcohol. Maar wel een beetje zuinigjes.
Zo lezen wij bij de tips om de kans op slokdarmkanker te verkleinen: “Vermijd overmatig alcoholgebruik en roken; vooral de combinatie van deze twee factoren verhoogt het risico op slokdarmkanker”. Waarom moet bij de alcohol dat woordje “overmatig” er weer tussen geschoven worden? Ook matig alcoholgebruik geeft reeds verhoging van het risico, zelfs zonder dat er tabak gebruikt wordt. Het onderzoek van Kjaerheim heeft laten zien dat het aantal gevallen van slokdarmkanker tot ongeveer de helft gereduceerd kan worden door een alcoholvrije leefstijl. Noem dat getal dan ook, en formuleer het advies bijvoorbeeld zo: “Vermijd zoveel mogelijk het gebruik van alcohol en tabak, en zeker de combinatie van die twee”. Of heeft de alcohollobby ook al vertakkingen binnen de Maag Lever Darm Stichting?
dr.ir. D. Korf