Jaarlijks belanden circa 10.000 betrapte dronken automobilisten bij de forensisch psychiater. Die moet beoordelen of zij verslaafd zijn aan alcohol en daarom hun rijbewijs kwijt raken.
Automobilisten die met een alcoholpromillage van 1,8 of hoger zijn aangehouden, worden verplicht psychiatrisch onderzocht. Dat zijn er tegenwoordig ongeveer 10.000 per jaar. Het verplichte onderzoek vloeit voort uit de bepaling in de Wegenverkeerswet dat mensen met bepaalde ziekten of afwijkingen geen auto mogen rijden. De forensisch psychiater moet beoordelen of de aangehoudenen in staat zijn om (na afloop van een eventuele tijdelijke ontzegging, of na een ontwenningskuur) weer aan het verkeer deel te nemen. Ongeveer de helft van de onderzochten raakt zijn rijbewijs definitief kwijt.
De psychiater moet voor zijn oordeel afgaan op de verklaring van de bestuurder (die in dergelijke gevallen gewoonlijk weinig betrouwbaar is), op een aantal vragenlijsten en op bloedtests naar bepaalde enzymen. Die enzymen, een stuk of acht, zijn betrokken bij de verwerking van alcohol door de lever. Zij geven aan of het betreffende enzymsysteem overprikkeld of zelfs beschadigd is. Daarmee geven zij een beeld van de gezondheidstoestand van de lever. Dat levert de onderzoeker een indruk van omvang en langdurigheid van voorafgaand alcoholgebruik. Onlangs heeft prof. Wurst, van de universiteit van Basel (Zw) overigens een aantal nieuwe tests voor eerder fors alcoholgebruik ontwikkeld. Wij berichtten daarover in het vorige nummer van dit blad.
De moeilijkheid voor de forensisch psychiater ligt in het combineren van alle uitslagen. Want hij moet zeker zijn van zijn zaak. Hij mag geen mensen ten onrechte als alcoholist aanwijzen. Maar hij mag ook geen onherstelbare alcoholisten het wegverkeer in laten gaan. Geen enkele vraag of test geeft een absoluut ja of nee. Zij geven slechts de waarschijnlijkheid aan dat iemand verslaafd is aan alcohol, resp. de waarschijnlijkheid of iemand na verloop van tijd weer veilig aan het verkeer kan deelnemen.
Het menselijk brein is niet in staat om een groot aantal waarschijnlijkheden tot een reproduceerbaar eindoordeel te combineren. De Amsterdamse psychiater dr. A. Korzec, werkzaam bij het Lucas Andreas Ziekenhuis in Amsterdam, heeft daarom een computerprogramma ontwikkeld waarmee de diagnose betrouwbaarder en reproduceerbaar te stellen valt. Op 16 juni jl promoveerde hij op zijn onderzoek aan de Universiteit van Amsterdam.
Het computerprogramma van Korzec is inmiddels getest op alcoholisten, zware drinkers en (zeer) lichte drinkers. Daarbij bleek het betrouwbaarder resultaten op te leveren dan de oude methode. En uiteraard gaf het consistent dezelfde uitslag wanneer dezelfde gegevens werden ingevoerd. Iets wat bij afgaan op het persoonlijk oordeel van de psychiater soms niet het geval is. Korzec: “Je bereikt nooit 100 procent zekerheid. Alcoholisme is moeilijker aan te tonen dan een botbreuk”.
Het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) onderscheidt twee categorieën zware alcomobilisten : rijders met een alcoholische hersenbeschadiging, en chronische zware drinkers. De tweede groep kan na een geslaagde ontwenningskuur zijn rijbewijs terugkrijgen (dus als zij “genezen” zijn verklaard), de eerste groep is definitief ongeschikt voor deelname aan het verkeer. Het CBR is dan ook zeer geïnteresseerd in het computerprogramma van Korzec.
Bestuurders die dagelijks tussen de 4 en 8 glazen alcoholhoudende drank consumeren, hebben bij toepassing van het computerprogramma gemiddeld 50 procent kans dat zij het stempel alcoholist krijgen opgedrukt. Degenen die meer dan 15 glazen drinken, hebben 95 procent kans. Eén en ander uiteraard vooral afhangend van de uitwerking van dat alcoholgebruik op de toestand van hun enzymen.
Dingeman Korf