De laatste jaren worden er regelmatig nieuwe geneesmiddelen tegen alcoholverslaving gelanceerd. Meestal betreft het geneesmiddelen die tegen een andere kwaal of stoornis zijn ontwikkeld, en achteraf ook blijken te werken tegen verslaving.
Tientallen jaren was Refusal, ook onder de naam Antabus bekend, het enige geneesmiddel tegen alcoholverslaving. Dit middel wekt een aversie tegen alcohol op. De afbraak van alcohol in de lever blijft door Refusal steken bij het tussenproduct aceetaldehyde. Daardoor krijgt de gebruiker te maken met de zeer onaangename gevolgen van vergiftiging door aceetaldehyde.
De nieuwere geneesmiddelen werken heel anders. Niet via beïnvloeding van de lever, maar van de hersenen. Zij verminderen de drang tot alcoholgebruik. Daardoor ondersteunen zij de wilskracht om nee te zeggen tegen een volgend drankje. Maar daardoor is de effectiviteit van de nieuwe middelen geringer dan van Refusal. Zij werken dan ook pas optimaal wanneer er gelijktijdig psychotherapie gegeven wordt. En dan nog slaagt slechts ongeveer 1 op de 5 patiënten erin om definitief de verslaving te overwinnen.
Mei 2013 berichtten wij hier over het geneesmiddel Selincro. Een middel dat al in 1974 werd ontdekt. Farmacologisch gezien is de stof een opium antagonist, een stof waarmee een narcose kan worden beeindigd. Omdat er inmiddels betere middelen ontdekt waren om een narcose te beeindigen, werd Selincro de laatste jaren vrijwel alleen nog in de diergeneeskunde toegepast. Onderzoekers bij de firma Lundbeck ontdekten een paar jaar geleden, dat de stof verslaafd gedrag tegenging. In 2013 kwam Selincro hiervoor op de markt, het eerst in de Skandinavische landen.
In mei 2011 berichtten wij in dit blad over het product Baclofen. Ook hier een oud geneesmiddel (1968), dat oorspronkelijk voor een heel andere toepassing werd ontwikkeld, namelijk als middel tegen krampen (spierverslapper).
Campral (ook wel acamprosaat geheten) is wel speciaal ontwikkeld voor het tegengaan van verslaafd gedrag. De stof werd geoctrooieerd in 1988. Ook deze stof vermindert de zucht naar alcohol.
De nieuwste toevoeging aan het arsenaal van potentiële geneesmiddelen tegen alcoholverslaving is gabapentin. Alweer een oud product, dat voor een andere toepassing ontwikkeld werd. Het werkt in op de neurotransmissie, en wordt gebruikt als geneesmiddel tegen zenuwpijnen en tegen epileptische aanvallen.
De werking van gabapentin is vergelijkbaar met die van de hiervoor genoemde drie middelen. Ook hier is voor een goed resultaat gelijktijdig geven van psychotherapie nodig. Verwacht mag dan ook worden dat bij slechts ongeveer één op de vijf patiënten blijvend resultaat geboekt kan worden.
De grote veelheid aan oude geneesmiddelen voor andere kwalen, die een positief effect blijken te hebben op alcoholverslaving, doet het vermoeden rijzen dat er de komende tijd nog wel meer van dergelijke gevallen ontdekt zullen woorden.
Voor het feit dat slechts een beperkt deel van de patiënten baat heeft bij deze middelen, zijn twee theorieën voorgesteld. De ene is dat er kleine, nog niet gedefinieerde verschillen tussen de verslaafden zijn, en dat het betreffende middel slechts tegen één vorm van verslaving werkzaam is. De andere theorie is dat hier sprake is van ondersteuning van de psychotherapie door een soort placebo-effect en dat de psychotherapie de werkelijke genezende kracht levert.
Dingeman Korf