Nog een paar weken, en het jaar 2002 zal ten einde zijn. De komende weken zijn de tijd van de huiselijke feesten en van de bezinning. Bezinning op religieus of op politiek terrein, bezinning over individuele of over maatschappelijke zaken. Het zou goed zijn als veel Nederlanders zich daarbij ook eens zouden bezinnen op de plaats van de alcohol in hun persoonlijk leven en in onze cultuur.
De huiselijke feesten van december, daar wil de alcoholbranche maar al te graag een paar grijpstuivers aan verdienen. We worden dan ook de laatste anderhalve maand van het jaar overstelpt met alcoholreclame. Die reclame haakt aan bij het streven naar een feestelijke sfeer, en probeert te suggereren dat de sfeer nog beter zal worden door het gebruik van het geadverteerde.
Tegen de Kerstdagen wordt met name voor wijn veel extra reclame gemaakt. Die reclame tracht aan zijn lezers illusies en waandenkbeelden te slijten. Zoals bijvoorbeeld de opvatting dat een kerstdiner zonder een “goed glas” wijn, geen volwaardig kerstdiner zou zijn. Het is merkwaardig, om niet te zeggen verdacht, dat de alcoholbranche het altijd nadrukkelijk heeft over een “goed glas” wijn, nooit over een “slecht glas”.
Natuurlijk bestaat dat “slechte glas” ook. Dat is het glas dat leidt tot ruzies en ongelukken, dat feestvreugde verstoort, dat verdriet en ellende veroorzaakt. Daarom spreekt de reclame zo nadrukkelijk over een “goed glas”. Wie na het lezen of aanhoren van die reclame, nog zo dom is een “slecht glas” te kiezen, heeft de ellende alleen maar aan zichzelf te wijten. Jammer alleen dat het verschil tussen het goede en het slechte glas niet op het etiket staat aangegeven.
Het einde van het jaar is opnieuw een reden voor de alcoholreclame om alle registers open te trekken. Tegen die tijd roeren zich vooral de champagneboeren. Je zou bijna gaan geloven dat het nieuwe jaar niet zal beginnen, wanneer wij collectief zouden besluiten de jaarwisseling alcoholvrij te vieren.
Verder helpt ook een meerderheid van de Nederlandse werkgevers mee aan het in stand houden van de illusie dat alcohol en de feestdagen bij elkaar horen. Zij verblijden hun werknemers met een kerstpakket waarin zich alcohol bevindt. Alsof alcohol zonder onderscheid des persoons welkom is, en altijd probleemloos kan samengaan met feestvreugde. De werkelijkheid is anders. Daarom dringen verslavingszorg en drankbestrijding al jaren erop aan, dat werknemers de keus krijgen tussen een alcoholvrij en een alcoholhoudend pakket, of dat anders het pakket helemaal alcoholvrij is.
Bezinning vraagt helderheid van geest. Alcohol ontneemt de scherpte aan het waarnemingsvermogen, en verzwakt het vermogen tot logisch redeneren. Alcohol en bezinning gaan dus slecht samen. Vandaar dat bezinning op alcohol zo moeilijk is.
Dr.ir. D. Korf