Met de uitspraak van de rechter dat het Albert Heijn vrij staat om in zijn winkelketen de leeftijdscontrole uniform te regelen, is het laatste woord in deze kwestie nog lang niet gesproken. Dat hiermee de effectiviteit van de Drank- en Horecawet ondermijnd wordt, is ook tot sommige politieke partijen doorgedrongen. Zij hebben een motie ingediend. Inmiddels is die helaas verworpen.
Op 11 september deed de rechter uitspraak in de zaak van franchisenemer Pollemans tegen moederbedrijf Albert Heijn. Pollemans wilde het meest effectieve systeem voor leeftijdscontrole, te weten het systeem Ageviewers, in zijn winkel installeren maar Albert Heijn had dat verboden. Reden voor Pollemans om Albert Heijn voor de rechter te dagen teneinde toch Ageviewers te kunnen installeren. Helaas voor Pollemans, de rechter gaf Albert Heijn gelijk.
Op diverse plaatsen werd de uitspraak van de rechter becommentarieerd. Daarbij kwamen interessante feiten aan het licht. Zo zou anderhalf jaar eerder al gebleken zijn dat zo’n zeventig AH-franchisenemers het systeem in hun supermarkt willen laten installeren. Zij willen het meest effectieve systeem, om niet de kans te lopen een forse boete te krijgen, en om hun caissières te beveiligen tegen dreiging met geweld of pogingen tot omkoping.
In andere commentaren werd gesteld dat de rechter in feite toestemming had gegeven om de effectiviteit van de wet te ondermijnen, respectievelijk dat de rechter bedrijfseconomische en bedrijfsorganisatorische argumenten meer gewicht had toegekend dan de argumenten van de volksgezondheid.
Omdat de naam van het CBL in negatieve zin genoemd was, gaf het CBL op 6 oktober een persbericht uit. Daarin ontkende men dat het CBL bepaalde controlesystemen zou willen uitsluiten. Het zou de leden van het CBL volledig vrijstaan om te bepalen op welke wijze zij invulling geven aan de leeftijdscontrole bij de verkoop van alcohol en tabak.
Wat het CBL niet vermeldde was het feit dat zij al sinds 2012 een eigen systeem heeft, de ID-swiper. Een leesapparaatje dat uit de geboortedatum op de identiteitskaart, de leeftijd van de betreffende persoon berekent. Een proef daarmee in de regio Nijmegen heeft echter uitgewezen dat dit nauwelijks beter werkt dan de leeftijd door de caissière te laten berekenen uit de ID-kaart.
Het al dan niet controleren van de leeftijd blijft ook hiermee een subjectieve zaak, en daardoor vatbaar voor ontduiking door vriendjespolitiek of intimidatie. Wij constateerden maart 2012 reeds in dit blad :”Wij kunnen dan ook niet anders concluderen dan dat het CBL de illegale alcoholverkoop een zo breed mogelijke sluiproute wil bieden, teneinde omzet en winst zoveel mogelijk in stand te houden”.
Begin december vorig jaar hebben Joël Voordewind (CU) en Renske Leijten (SP) in de Kamer vragen gesteld aan staatssecretaris Van Rijn over leeftijdsverificatiesystemen. De eerste vraag luidde : “Bent u bekend met het feit dat het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) al vanaf 2012 aanstuurt op de inzet van ID-scanners bij de verkoop van alcoholhoudende dranken ?”. Op 14 januari jl. antwoordde de staatssecretaris hierop kortweg met “nee”. De vraag is nu : liegt hij bewust of is hij door zijn ambtenaren niet op de hoogte gesteld ? De ID-swiper is enkele malen ter sprake geweest in bijeenkomsten op het ministerie waarbij de hoogste ambtenaren (o.a.de directeur-generaal) aanwezig waren. De staatsecretaris zou door hen toch op de hoogte gesteld moeten zijn.
Op 25 januari dienden Renske Leijten (SP)en Carla Dik-Faber (CU) een amendement in om een bewezen effectief controlesysteem bij leeftijdscontrole verplicht te stellen. Op 27 januari kwam dit in stemming. De regeringsfracties waren tegen, en drie oppositiepartijen (CDA, D-66 en PVV) eveneens.
Inmiddels is een nieuw hoofdstuk begonnen van de “ever continuing story” van de handhaving van de leeftijdsgrenzen. De vaste kamercommissie VWS heeft opheldering gevraagd over de positie van Bureau Nuchter. Dit bureau heeft opdracht gekregen van VWS om onderzoek te doen naar de naleving van de leeftijdsgrenzen. Het recente rapport daarover van Universiteit Twenthe is voor het ministerie blijkbaar niet voldoende.
Nu is het Bureau Nuchter betrokken geweest bij de ontwikkeling en marketing van de ID-swiper. Ook is het bureau het vaste onderzoeksbureau van het CBL, en kreeg het van het CBL onlangs opdracht tot het doen van een mystery-shoponderzoek. Kan het bureau gezien deze relaties, wel geacht worden voldoende objectief te zijn ? Of spelen VWS en CBL onder één hoedje ?
Dingeman Korf