Het drinkgedrag in Europa is al enige tijd aan het veranderen. In de meeste wijnlanden verovert bier marktaandeel, in sommige bierlanden wordt steeds meer wijn gedronken. Bureau GfK heeft door middel van een enquête onder 17.350 Europeanen verdeeld over 17 landen, de veranderingen geïnventariseerd in opdracht van de Wall Street Journal.
Het GfK-onderzoek heeft uitgewezen dat op sommige punten Nederland er in negatieve zin uitspringt. Nederland behoort naar gemiddeld hoofdelijk alcoholgebruik, binnen Europa volgens de officiële cijfers tot de middenmoot. Ons land staat op de veertiende plaats van de negenentwintig.
Volgens krantenberichten van drie maanden geleden zou Nederland echter behoren tot de matigste landen van Europa, en zou er alleen in Griekenland, Italië en Zweden minder gedronken worden dan bij ons. Blijkbaar was de schrijver van die berichten even vergeten dat Finland, Noorwegen, Engeland, Roemenië en Polen ook binnen Europa liggen. In al die landen ligt het gemiddeld hoofdelijk gebruik eveneens lager dan bij ons.
Vaak en veel drinken
Volgens de GfK-enquête drinken Nederlanders gemiddeld vaker alcohol dan andere Europeanen. Van de ondervraagde Nederlanders gaf 17% aan dagelijks te drinken. Van de Italianen bijvoorbeeld gaf 16% aan dagelijks te drinken, van de Belgen 10%. Merkwaardigerwijs telden naast Zweden, ook Polen en Rusland slechts 1% dagelijkse drinkers. Ter vergelijking : in de VS geeft 4% van het publiek aan dagelijks te drinken. De strenge Amerikaanse drankwetgeving heeft dus wel positieve effecten.
Verder drinken Nederlanders, samen met Britten en Skandinaviërs, per gelegenheid ook meer dan de gemiddelde Europeaan. In deze landen kent men van oudsher het verschijnsel van “weekend drinken”. Dat is met name onder jongeren uitgegroeid tot “binge-drinken” en “coma-zuipen”, waarbij heel veel gedronken wordt binnen een kort tijdsbestek.
Oude drinktradities verliezen aanhang
Vroeger sterke tradities met betrekking tot het drinken van alcohol, raken in onbruik. In traditionele wijnlanden als Frankrijk en Italië wordt steeds meer bier gedronken. De traditie van twee glazen wijn bij het eten is achterhaald. Ook komt in deze landen steeds meer binge-drinken voor.
Ouderen (vijftigplussers) volgen vaak nog het traditionele drinkpatroon van hun land, terwijl jongeren al geïnternationaliseerd zijn. Zo geeft 88% van de Italianen boven de vijftig de voorkeur aan wijn, terwijl in de leeftijdsgroep van 16-29 jaar nog slechts 29% de voorkeur geeft aan wijn (tegenover 43% aan bier). In Frankrijk is het bier iets minder ver doorgedrongen dan in Italië : 29% van de jongeren geeft de voorkeur aan bier tegenover 24% aan wijn. De grootste groep (47%) heeft geen voorkeur. De overgrote meerderheid van de ouderen heeft ook in Frankrijk nog steeds een voorkeur voor wijn.
In de wijnlanden Spanje en Portugal is het bier nog verder doorgedrongen. Daar is bier inmiddels over alle leeftijdsklassen gezamenlijk populairder dan wijn. In Noordelijker landen is de wijn juist terrein aan het veroveren ten koste van bier en sterke drank. Zo zien wij in België, Engeland en Nederland dat de populariteit van wijn de afgelopen halve eeuw enorm is toegenomen.
Sterke drank is nergens in Europa meer de favoriete drank, zelfs in Rusland niet. Daar geeft nog 30% van de bevolking aan dat sterke drank (wodka) hun favoriete drank is, terwijl 35% kiest voor bier.
Niet-drinkers
Verrassend bij het GfK-onderzoek was het hoge percentage ondervraagden dat aangaf in het geheel geen alcohol te drinken. Zo verrassend dat de vraag rijst of in sommige landen het percentage wel klopt. Is de vraagstelling misschien zodanig geweest dat de ondervraagden het antwoord gaven dat zij sociaal het meest wenselijk achtten ? Of is “nooit” misschien niet helemaal “nooit” geweest ?
Dat in het overwegend islamitische Turkije 83% van de ondervraagden aangaf nooit alcohol te drinken, is wel te begrijpen. Misschien zou dat het getal iets naar beneden bijgesteld moeten worden omdat sommige zeer matige drinkers het sociaal wenselijke antwoord hebben gegeven van niet te drinken. Het percentage zal echter niet heel erg ver bezijden de waarheid liggen. Een percentage niet-drinkers van 53% van de ondervraagden in Italië, klinkt daarentegen wat onwaarschijnlijk.
In de Verenigde Staten geeft 42% van de ondervraagden aan nooit alcohol te drinken. Dat hoge percentage hangt voor een deel samen met het feit dat enkele grote kerkgenootsschappen in de VS alcohol volledig afwijzen. De strenge alcoholwetgeving in dit land levert mogelijk ook een bijdrage. België zou volgens de enquête bijna 20% niet-drinkers tellen, Nederland slechts ruim de helft daarvan.
Tussen de geslachten, bestaat in Europa een groot verschil in alcoholgebruik. Van alle vrouwen in Europa zegt 40% nooit te drinken, van alle mannen 22%. Turkije telt het hoogste percentage niet-drinkende vrouwen, namelijk 92 procent. Op de tweede plaats komt Portugal, met 72% niet-drinkende vrouwen. Helemaal onderaan de ranglijst : Nederland en Zweden met respectievelijk 20% en 16% niet-drinkende vrouwen. Ook bij de mannen scoren deze twee landen heel laag. Alleen in Griekenland is het percentage niet-drinkende mannen nog lager.
Jongeren
In veel landen van Europa maakt de overheid zich zorgen over het drinkgedrag van jongeren. In Frankrijk wil het ministerie van Volksgezondheid de wettelijke leeftijdsgrens voor alcohol te verhogen van 16 naar 18 jaar. In Nederland is al enkele malen, zowel vanuit de overheid als vanuit het parlement gesuggereerd om het systeem van twee leeftijdsgrenzen (bij resp. 16 en 18 jaar) te vervangen door één grens bij 18 jaar.
In Europa zijn onder jongeren veel minder dagelijkse drinkers dan onder ouderen. Zo geeft in Frankrijk 25% van de vijftigplussers aan dagelijks te drinken. In de leeftijdsgroep van 16-29 jaar is dat slechts 3 procent. Jongeren zijn relatief vaak weekend-drinkers. Het aantal glazen dat zij per keer drinken, ligt dan ook flink hoger dan bij volwassenen.
Gekeken is ook naar de inschatting van de risico’s door de jongeren zelf. Daarbij is de grens gelegd bij “minder dan vijf glazen” per gelegenheid. Van de jonge drinkers in Frankrijk geeft 43% aan dat zij beneden de vijf glazen zouden moeten blijven. In België legt 56% van de jongeren de grens bij vijf glazen, in Duitsland echter slechts 29%.
Ouderen schatten de risico’s hoger in. Meer dan viervijfde van hen vindt dat er boven de vijf glazen onaanvaardbaar risico is. Nederlanders springen er weer in negatieve zin uit. Zij zijn luchthartiger over de risico’s. Gemiddeld over alle leeftijdsklassen denkt 40% van de ondervraagde Nederlanders dat je rustig vijf of meer glazen kunt drinken.
Dingeman Korf