Een nieuwe risico-evaluatie door het RIVM heeft 19 drugs gerangschikt naar schadelijkheid. Alcohol en tabak scoren onverwacht hoog. Zij staan samen met heroïne en crack in de kopgroep. Die uitkomst komt niet onverwacht, anderhalf jaar geleden kwam de Britse Medical Research Council tot vergelijkbare conclusies.
Het onderzoek door het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van VWS. Een werkgroep van 19 experts heeft het uitgevoerd.. Zij hebben de schadelijkheid beoordeeld op grond van hun wetenschappelijke kennis en van de beschikbare literatuur over de betreffende genotmiddelen.
De rangschikking is bepaald op basis van drie criteria :
– De giftigheid van het middel op de korte èn langere termijn
– De mate waarin het middel verslavend werkt
– De omvang van de maatschappelijke schade.
Deze criteria komen grotendeels overeen met de criteria die de Britse Medical Research Council (MRC) anderhalf jaar geleden hanteerde voor de indeling van drugs in drie groepen. Het derde criterium luidde bij de MRC “de gevolgen van het gebruik voor het gezin en voor de samenleving”.
Met betrekking tot de omvang van de maatschappelijke schade, is zowel gekeken naar de sociale schade als naar de economische schade. Zo is gekeken naar agressief en crimineel gedrag, naar veiligheid in het verkeer,maar ook naar arbeidsverzuim.
Net als bij het MRC-onderzoek, eindigen ook bij het RIVM-onderzoek alcohol en tabak hoog op de lijst, direct na heroïne en crack (“gekookte cocaïne”). De kans om verslaafd te raken is bij alcohol wel kleiner dan bij heroïne, de ernst van de verslaving is geheel vergelijkbaar (o.a. ernstige ontwenningsverschijnselen) en de lichamelijke schade mogelijk zelfs groter. De giftigheid van alcohol op korte termijn is vergelijkbaar met die van heroïne, een (dodelijke) overdosis wordt gemakkelijk bereikt. Op de lange termijn wordt door beide de algehele gezondheidstoestand aangetast, wat uiteindelijk tot de dood kan leiden.
Tabak verenigt in zich de sterk verslavende stof nicotine (kans om verslaafd te raken groter dan bij alcohol) en de gezondheidsschadelijke teerbestanddelen van de rook. Ontwenningsverschijnselen zijn lichter dan bij heroïne, alcohol en crack. De giftigheid op korte termijn is betrekkelijk gering, een (dodelijke) overdosis valt met tabak niet te bereiken. Op de lange termijn werkt ook tabak dodelijk door de aantasting van de longen. Tabak veroorzaakt daarentegen geen agressief of crimineel gedrag.
Zowel alcohol als tabak worden door een groot deel van de bevolking gebruikt. De omvang van de maatschappelijke schade is daardoor aanzienlijk, veel groter dan bij heroïne of crack. Alle vier de middelen leiden tot arbeidsverzuim door de gebruiker. Alcohol in het verkeer veroorzaakt ook arbeidsverzuim door de niet-gebruiker, tot zelfs levenslang arbeidsverzuim door invaliditeit. Agressief gedrag is eveneens vooral een alcoholprobleem (en daarnaast een probleem bij pepmiddelgebruik).
Helemaal onderaan de lijst van het RIVM vinden wij LSD, khat en paddo’s. Merkwaardig dat minister Klink van volksgezondheid onlangs nog meende de wetgeving met betrekking tot paddo’s drastisch te moeten aanscherpen. In het rapport van het RIVM valt daarvoor geen steun te vinden.
Cannabis en XTC (“ecstasy”) staan op de lijst van het RIVM in de middenmoot. Hier vinden wij ook amfeetamine, methadon, GHB en de “tranquillizers” (benzodiazepinen). Op de meeste beoordelingspunten scoren deze drugs middelmatig, met op slechts een enkel punt een uitschieter.
Uit deze RIVM-ranglijst trekken wij de conclusie dat alcohol in vergelijking met de andere drugs, beleidsmatig veel te zachtzinning wordt aangepakt. Het is hoog tijd om daar verbetering in te brengen.
Dingeman Korf