In mei van dit jaar zullen de eerste “alcomobilisten” met een alcoholslot worden uitgerust. Zo’n slot moet het hen onmogelijk maken om opnieuw onder de invloed van alcohol het verkeer in te gaan. Volgens de SWOV kan dit per jaar 30 tot 35 mensenlevens sparen.
Het alcoholslot is een apparaat dat nagaat of de bestuurder onder de invloed verkeert. Het blokkeert vervolgens het startmechanisme van de auto als blijkt dat de bestuurder te veel heeft gedronken. Het systeem is afkomstig uit de Verenigde Staten, waar de staat Californië de eerste was die het invoerde. Diverse andere staten van de VS volgden. Buiten de VS volgden Australië, Canada en Zweden in de eerste jaren van de éénentwintigste eeuw het Californische voorbeeld.
Het slot bevat verder nog een registratie van door alcohol verhinderde startpogingen. Na twee jaar kan dan precies nagegaan worden hoe vaak iemand na alcoholgebruik heeft willen starten. Heeft hij zijn leven gebeterd, dan kan het slot verwijderd worden. Heeft hij nog vaak geprobeerd te starten met alcohol in zijn adem, dan wordt het slot voor twee jaar verlengd.
In genoemde landen kan de rechter het alcoholslot verplicht stellen voor recidiverende drankrijders. De wet formuleert het aldus : voor automobilisten die meer dan éénmaal veroordeeld zijn voor rijden onder de invloed van alcohol. Het wordt dus gebruikt als een aanvullende straf voor hardnekkige alcomobilisten. De afgelopen vijf jaar is daarnaast ook preventieve toepassing van het alcoholslot in de aandacht gekomen.
Nederland weinig voortvarend
In Nederland is invoering van het alcoholslot al meer dan acht jaar op het hoogste niveau in discussie. In 2002 suggereerde de toenmalige minister van Verkeer het al. In 2005 meldde de de volgende minister dat hij besloten had om ook in ons land een alcoholslot verplicht te stellen voor notoire drankrijders. De verplichting zou opgelegd worden door de rechter, en gelden voor personen die meer dan éénmaal veroordeeld waren voor rijden onder de invloed en voor personen die de promillagegrens zeer grof hadden overtreden (meer dan 1,3 promille). Omdat voor het alcoholslot een wetswijziging nodig was, had hij ter voorbereiding daarvan een departementale werkgroep ingesteld.. Invoering van het alcoholslot was voorzien voor 2008.
Het gezegde dat ambtelijke molens langzaam malen, werd weer eens bewaarheid. In 2006 berichtte het ministerie dat invoering niet in 2008 maar pas in 2009 zou kunnen plaatsvinden. In 2008 berichtte het ministerie nog eens dat men werkte aan een wetsvoorstel tot invoering van het alcoholslot. De maatregel zou nu in januari 2010 ingaan. Elf maanden na genoemde invoeringsdatum, berichtte minister Schultz van Haegen dat het alcoholslot in mei 2011 ingevoerd gaat worden. In de tussentijd zijn er circa honderd doden gevallen als gevolg van recidiverende drankrijders.
Een aantal Europese landen is de afgelopen jaren Nederland voorgegaan. In België, Denemarken en Finland zijn reeds wetten uitgevaardigd die een verplicht alcoholslot voor drankrijders mogelijk maken.
Preventieve toepassing
De constatering ligt voor de hand dat als iedere auto van een alcoholslot voorzien zou zijn, er niemand meer onder invloed van alcohol zou kunnen gaan rijden. Dat zou heel veel doden en gewonden schelen. Ook iemand die voor het eerst dronken rijdt kan namelijk een ongeluk veroorzaken waarbij doden of gewonden vallen.
Nu is er (voorlopig ?) niemand die serieus streeft naar een verplichting om in elke auto een alcoholslot in te bouwen. Maar een verplicht alcoholslot voor bepaalde soorten vervoer is wel aan de orde. In Finland, Frankrijk en Spanje is het al verplicht voor schoolbussen of voor alle beroepsmatig vervoer van kinderen. In Zweden bestaat de mogelijkheid voor vervoersmaatschappijen om als bedrijf te besluiten tot invoering van het alcoholslot. Dit geldt niet alleen voor busmaatschappijen, maar voor alle beroepsvervoer. Ook in Finland en Oostenrijk bestaat deze mogelijkheid.
Over een verdergaande toepassing van het alcoholslot wordt in diverse Europese landen gediscussieerd. Zo gaan er stemmen op om in alle autobusssen, inclusief touringcars, een alcoholslot verplicht te stellen. Ook voor het vervoer van gevaarlijke (brandbare, sterk giftige, ontplofbare) stoffen en voor het vervoer van bejaarden en invaliden is invoering aan de orde gesteld.
Wij zouden hier nog aan willen toevoegen: stel een alcoholslot verplicht op alle huurauto’s.
Techniek niet waterdicht
Een alcoholslot is een startonderbreker. Daarvan bestaan verschillende typen. In Nederland is gekozen voor het type dat werkt via analyse van de adem. Hetzelfde systeem dat de politie gebruikt bij alcoholcontroles. Helemaal waterdicht is dit systeem niet. De bestuurder kan een nuchtere medepassagier die zelf het stuur niet mag overnemen (kind, persoon zonder rijbewijs) voor zich laten blazen. Of hij kan de auto door iemand anders laten starten. Maar dan moet onderweg niet de motor afslaan, want dan kan hij niet verder.
Een ander type alcoholslot meet de reactiesnelheid van de bestuurder. Dat type heeft het voordeel dat het ook rijden onder de invloed van drugs of van kalmerende middelen tegengaat. Ook iemand die beneden de 0,5 promille al vertraagd reageert, kan hiermee niet rijden. Aan de andere kant wordt iemand met 0,6 promille die nog snel genoeg reageert, hiermee niet verhinderd om te gaan rijden. In enkele staten van de VS is ook dit type alcoholslot toegelaten.
In ontwikkeling zijn verder nog apparaten die de algehele verkeersvaardigheid zouden moeten meten. Daarbij wordt behalve de reactiesnelheid ook de juistheid van beslissingen gecontroleerd. Een soort mini-verkeersexamen van een paar vragen en plaatjes. De kans dat mensen met dit systeem ten onrechte verhinderd worden te rijden, is hierbij voorlopig nog vrij groot.
Dingeman Korf