terug

Vroege opsporing foetaal alcoholsyndroom

Bloedonderzoek bij zwangere vrouwen kan aantonen of de foetus schade heeft opgelopen door alcoholgebruik van de moeder. Onderzoekers van de universiteit van Californië in San Diego zijn bezig met het ontwikkelen van een test hiervoor, in samenwerking met A & M College of Medicine (Texas) en een Oekraïens preventieprogramma voor aangeboren afwijkingen.

Foetaal alcoholsyndroom (FAS) is een gevolg van alcoholgebruik door zwangere vrouwen. Het kan zich uiten in een groot aantal aangeboren afwijkingen. Die behoeven niet allemaal aanwezig te zijn, en kunnen bovendien stuk voor stuk ook een andere oorzaak hebben. De diagnose is daardoor niet ondubbelzinnig. De “ziekte” is dan ook lang onopgemerkt gebleven.

De kenmerken ervan kunnen zijn een relatief kleine schedel, laag geboortegewicht, korte ledematen, slechte spiercoördinatie, vertraging bij het leren praten, en vertraging bij de geestelijke ontwikkeling (gedrags- en leerproblemen). Dit complex van verschijnselen bleek statistisch relatief vaak voor te komen bij adoptiekinderen. Verder onderzoek langs dit spoor, leidde tot de conclusie dat alcoholgebruik tijdens de zwangerschap de oorzaak was. Verslavingsproblemen bleken heel vaak ook de aanleiding geweest om de baby voor adoptie af te staan.

Lang niet alle alcoholgebruik door zwangere vrouwen leidt tot aantoonbare schade aan de baby. Recent Canadees onderzoek onder leiding van S. Popova leidde tot de conclusie dat één op de 67 gevallen van alcoholgebruik tijdens de zwangerschap, had geleid tot een baby met één of meer FAS-symptomen.

Alcoholgebruik tijdens de zwangerschap komt ondanks alle waarschuwingen, nog steeds over de hele wereld voor. Naar schatting bij minstens 10 procent van de vrouwen. De verschillen tussen de diverse landen zijn enorm. Zo is in Oost-Europa alcoholgebruik door zwangeren wijd verbreid. In die landen zijn medische diensten en ziekenhuizen actief bij het opsporen en adviseren van die gevallen. Zo ook in Oekraïne.

Zowel uit dierexperimenteel als humaan onderzoek is eerder gebleken dat alcoholgebruik tijdens de zwangerschap leidt tot veranderingen in de zogenaamde micro-RNA’s in het bloed van de zwangeren. In Oekraïne onderzocht een team onder leiding van prof. W. Wertelecki of er een relatie bestond tussen het niveau van de micro-RNA’s en de mate van aantasting van de baby’s door FAS.

Het onderzoek omvatte 68 drinkende zwangere vrouwen. Er bleek bij hen een verband te bestaan tussen hun alcoholgebruik gedurende de eerste maanden van de zwangerschap, en het aantal circulerende micro-RNA’s. Vervolgens bleek er ook een verband te bestaan tussen het aantal circulerende micro-RNA’s en de ernst van het FAS van de baby’s.

Uit een oogpunt van preventie, is er grote behoefte aan een simpele en betaalbare test om alcoholgebruik van zwangeren aan te tonen en een indruk te krijgen van de mate van aantasting van de baby. Afhankelijk van de uitkomst kan dan gepoogd worden om de schade zo beperkt mogelijk te houden. Het Oekraïense en het Californische team werken nu samen aan de ontwikkeling van een dergelijke test.

Dingeman Korf