Britse wetenschappers hebben onlangs vastgesteld dat alcohol meer schade veroorzaakt dan om het even welke hard drug. Zij ontwikkelden een methode om de gevolgen voor de gebruiker en die voor de samenleving, samen te kunnen voegen tot één “maatschappelijke schade”.
In het verleden is alcohol al vaak vergeleken met andere drugs. Daarbij is meestal slechts vanuit één gezichtspunt gekeken, en van daaruit een rangorde van gevaarlijkheid opgesteld. Werd gekeken vanuit het gezichtspunt verslaving, dan kwam heroïne steevast bovenaan te staan, gevolgd door andere hard drugs als morfine en crack. Alcohol eindigde bij een dergelijk vergelijkingscriterium lager dan de opiaten.
Overigens maakte het bij een vergelijking op basis van het punt verslaving dan nog behoorlijk verschil of de nadruk lag op kans op verslaving of op ernst van de verslaving. Ging het om de ernst van de verslaving dan kwam alcohol nog betrekkelijk dicht bij heroïne uit. Ging het om de kans op verslaving dan kwam alcohol veel lager uit, in de buurt van cannabis en volgens sommige onderzoekers zelfs beneden tabak.
Werd alcohol vergeleken met andere drugs op basis van de lichamelijke schade bij de gebruiker, dan kwam alcohol weer hoog op de ranglijst. Maar ook hier varieerde de rangorde naar gelang er gekeken werd naar directe schade of naar schade op lange termijn. De directe giftigheid van alcohol is betrekkelijk gering. Je moet wel een heel volhardende drinker zijn om een dodelijke dosis binnen te krijgen. Heroïne, crack, morfine en methamfeetamine zijn veel giftiger. Alcohol, en ook tabak richten vooral op de lange duur dodelijke lichamelijke schade aan.
Bij het vergelijken van de maatschappelijke schade die de verschillende drugs aanrichten, hebben de onderzoekers zich tot nu toe veelal gebaseerd op de totale kosten voor de samenleving. Sterk vereenvoudigd gezegd : wat kost de alcoholproblematiek ons land ? Dus de kosten voor de gezondheidszorg, de politie, de gevangenissen en het bedrijfsleven, plus de materiële kosten wegens ongevallen en vandalisme.
In ons land zijn alcohol en tabak veruit de meest gebruikte drugs. Ruim tachtig procent van de volwassen bevolking gebruikt regelmatig alcohol en ruim dertig procent rookt. Door hun enorme aantal gebruikers, veroorzaken alcohol en tabak veel meer kosten dan andere drugs. Zij eindigen daardoor hoog op de ranglijst. Gerekend naar de totale kosten staat alcohol veruit bovenaan de ranglijst. Door de vele materiële schade die hij veroorzaakt ook vèr boven tabak.
De maatschappelijke schade bestaat echter uit meer dan alleen kosten. De individuele schade veroorzaakt maatschappelijke schade die niet in geld valt uit te drukken. Als resultaat van de individuele gevolgen ontstaat schade aan het welzijn van de gebruiker en van velen rondom hem (bijvoorbeeld angst, verdriet, vereenzaming, echtscheiding). Dat is aantasting van het maatschappelijk welzijn, dus maatschappelijke schade.
Het is moeilijk om de individuele (gezondheids)schade en de financiële maatschappelijke schade onder één noemer te brengen. Je zou de financiële maatschappelijke schade per gebruiker kunnen berekenen. Maar dan nog kun je de twee vormen van schade niet bij elkaar optellen. Andersom zou je de individuele schade kunnen vermenigvuldigen met het aantal gebruikers. Maar ook dan nog loop je weer aan tegen het niet optelbaar zijn van die vormen van schade.
De Britse onderzoekers hebben een poging gedaan dit probleem te omzeilen. Zij kenden aan elke vorm van schade een bepaald aantal punten toe. Het maximale aantal punten bedroeg 100. Bij hun systeem behaalde alcohol 72 punten, heroïne kwam niet verder dan 55 punten. Hun conclusie luidt dat alcohol maatschappelijk schadelijker is dan de fel bestreden hard drugs. Het onderzoek is afgelopen najaar gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet.
Dingeman Korf