Wie alcohol drinkt, vermindert daarmee tijdelijk zijn waarnemingsvermogen. Kwaliteit en kwantiteit van zijn waarnemingen gaan achteruit. Die achteruitgang begint al lang voordat er van een roes sprake is. Onder alcoholinvloed reageert de gebruiker verkeerd, te laat of in het geheel niet op de signalen die zijn zintuigen uit de buitenwereld ontvangen.
Bekend is de vermindering van de rijvaardigheid door alcohol. Men reageert onder de invloed van alcohol te laat of verkeerd op borden, lichten of mede-weggebruikers. Daarnaast vermindert alcohol de zelfkritiek, waardoor men het eigen kunnen gaat overschatten en teveel risico’s neemt. Al met 0,3 promille alcohol in het bloed is de verkeersvaardigheid flink aangetast. Alcoholgebruik leidt tot verruwing van het verkeersgedrag. Daarom stelt de wet een maximum aan het toelaatbare alcoholpromillage.
Niet alleen in het verkeer leidt alcoholgebruik tot verruwing, ook in de sociale omgang en op het werk. Naast het fysiek waarnemingsvermogen, wordt namelijk ook het sociaal waarnemingsvermogen door alcohol aangetast. Gevolg is dat men signalen van bevreemding of afkeuring uit de omgeving niet meer opmerkt. Mensen gaan zich daardoor onwellevend gedragen, anderen beledigen of hun mond voorbij praten.
Alcohol vermindert ook de gehoorscherpte. Daardoor gaat men luider praten, zet men radio of TV luider. Dat geeft geluidsoverlast. Ondanks het luidere praten, verstaat men elkaar echter minder goed. Soms denkt men dingen gehoord te hebben die helemaal niet zo gezegd zijn. Misverstanden en ruzies zijn dan al gauw het gevolg.
Vermindering van de scherpte van gezicht en gehoor, van sociaal waarnemingsvermogen en van “de stem van het geweten”, leiden gezamenlijk tot vergroting van het egoïsme. Iemand onder de invloed van alcohol is gedeeltelijk “blind” voor zijn omgeving. Dat leidt tot gedragsverruwing en uiteindelijk tot maatschappelijke verruwing.
Openbare geweldpleging is de ernstigste vorm van maatschappelijke verruwing. Geweldpleging is een typisch alcoholdelict. Ruim 40% van de openbare geweldpleging, minstens 30% van de vrouwenmishandeling en circa 50% van de kindermishandeling, worden begaan onder de invloed van alcohol. Vandalisme is ook een uiting van maatschappelijke verruwing. Hier is het alcoholaandeel nog groter dan bij geweldpleging. Ongeveer twee derde van alle vandalisme vindt plaats onder de invloed van alcohol. Veelal in de nachtelijke uren, na het sluiten van cafés en disco’s. Omwonenden vinden dan de volgende morgen verkeersborden of tuintjes vernield, gevels en ruiten beklad, urine in de portiek, enzovoorts.
Alcohol speelt een zeer belangrijke rol bij maatschappelijke verruwing. Symptoombestrijding door meer politie op straat, door discobussen en door supportersvervoer, verplaatst de problemen letterlijk. Elders kunnen zij dan alsnog tot uiting komen. Willen wij de oorzaak van de maatschappelijke verruwing aanpakken, dan zullen wij de invloed van alcohol in onze samenleving moeten terugdringen.
dr.ir. D. Korf