Artikel 22 van de Grondwet luidt : “De overheid treft maatregelen ter bevordering van de volksgezondheid”. Een kritische waarnemer zou hierop kunnen reageren met de opmerking dat dit blijkbaar wel geldt voor infectieziekten, maar niet voor welvaartsziekten. Immers, tegen infectieziekten worden we als baby al ingeënt, maar tegen bijv. alcoholziekten doet de overheid opvallend weinig. Blijkbaar spelen er op overheidsniveau ook andere belangen, die conflicteren met het belang van de volksgezondheid.
Toch voert de overheid al sinds 1986 actie voor matiging van het Nederlandse alcoholgebruik. Ondanks die matigingsactie hebben de Nederlandse jongeren zich echter sindsdien ontwikkeld tot de “zuipschuiten van Europa”. Blijkbaar is die matigingsactie onvoldoende effectief. Wie kijkt naar de oorspronkelijke plannen en suggesties, weet ook waarom. Van de voorgestane maatschappijbrede aanpak met veel structurele maatregelen, is niets terecht gekomen. De aanpak heeft vooral bestaan uit voorlichtingscampagnes. Er zijn heel weinig, en bovendien weinig effectieve structurele maatregelen getroffen. De lobby van de alcoholbranche heeft een effectief beleid tegengewerkt. Regering en volksvertegenwoordiging zijn verleid tot het treffen van vooral symbolische maatregelen. De drinkcultuur heeft zich daardoor ongehinderd verder kunnen ontwikkelen.
Jongeren die zich lam zuipen, zijn geen exclusief Nederlands verschijnsel. Ook in Engeland en Duitsland gebeurt het veelvuldig. Duitse jongeren hebben bijvoorbeeld het “comazuipen” uitgevonden, doordrinken tot je erbij neervalt. Overigens moeten we niet generaliseren, het is niet de hele jeugd die zich lam zuipt. Het gaat in de verschillende Europese landen om 10 à 20 procent van de jongeren tussen 15 en 20 jaar. Wel is het zo dat meer dan 90% van hen zich geen uitgaan zonder alcohol kan voorstellen. De jongerencultuur is dus verregaand veralcoholiseerd.
Het is echter niet alleen de jongerencultuur die zo veralcoholiseerd is. Bij de volwassenen is het weinig anders, alleen laten zij het minder uit de hand lopen. Alcoholgebruik is maar al te vaak dagelijkse routine, thuiskomend van het werk, bij het eten of ’s avonds bij de TV. Als verjaardagscadeau of om iemand te bedanken voor iets wat hij gedaan heeft, wordt maar al te vaak een fles drank genomen. Bij visites komt er steevast drank op tafel. Drie van de vijf Nederlanders vinden een feest pas leuk als er gedronken wordt.
Alcohol is vooral een Europees probleem. Op de ranglijst naar hoofdelijk alcoholgebruik, worden al een jaar of twintig de eerste vijftien à twintig plaatsen ingenomen door Europese landen. In Europa wordt per inwoner tweemaal zoveel alcohol gedronken als het wereldgemiddelde. Het onvermijdelijke gevolg is dat alcoholziekte en -sterfte, alcoholongevallen en alcoholcriminaliteit in Europa ook ver boven het wereldgemiddelde liggen.
De afdeling Europa van de Wereld Gezondheids Organisatie (WHO) is bezig een actieplan op te stellen tegen het hoge alcoholgebruik in Europa. Een eerste concept is inmiddels dankzij de bemoeienisssen van de alcoholbranche aanzienlijk afgezwakt. Volgens de WHO is ongeveer 4% van de voortijdige sterfte in Europa aan alcoholziekten en alcoholisme te wijten.
dr.ir. D. Korf