Een onderzoeksteam van de Amerikaanse National Institutes of Health (NIH) is onlangs in de publiciteit gekomen met een nieuwe behandelingsmethode voor alcoholverslaving. Ontwenningsverschijnselen worden hierbij onderdrukt door het blokkeren van een receptor in de hersenen.
Gedurende de ontwikkeling van alcoholisme, spelen de stress-systemen in de hersenen een belangrijke rol. Die systemen reageren op stress door het gedrag een bepaalde kant op te sturen. Naarmate het dagelijkse alcoholgebruik toeneemt, wordt de stress veroorzaakt door onthouding steeds groter. In antwoord daarop veroorzaakt het stress-systeem een steeds sterkere aandrang om door te gaan met drinken. Ook is dit systeem de veroorzaker van de aandrang om toch weer met drinken te beginnen na ontwenning.
Uitgaande van dit gegeven, onderzocht een team van de NIH onder leiding van dr. M. Heilig de rol van de receptor in de hersenen voor neurokinin-1. De stof neurokinin is een stress-hormoon. De receptor geeft het signaal van de aanwezigheid van neurokinin door aan het centrum dat ons gedrag stuurt.
Een eerste onderzoek werd verricht met behulpt van twee groepen muizen. De ene groep had een aangeboren “tekort” aan de receptor voor neurokinin-1 en de andere groep niet. Gesteld voor de keuze tussen water en verdunde alcohol om te drinken, consumeerde de groep met het tekort aanzienlijk minder alcohol dan de “normale” groep. Ook bleek de groep met het tekort aanzienlijk gevoeliger voor de slaapverwekkende werking van alcohol.
Vervolgens werd gekeken of bij de “normale” muizen de receptor voor neurokinin-1 geblokkeerd kon worden. Biochemici van het farmaceutische bedrijf Eli Lilly ontwikkelden daartoe stoffen met hormoonachtige werking. De stof LY-686017 bleek daarbij zeer veelbelovend.
Die stof werd, nadat hij gebleken was voor proefdieren en vervolgens voor mensen niet giftig te zijn, getest op recent ontwende (“drooggelegde”) alcoholisten. De groep van 50 proefpersonen werd in tweeën gesplitst. De ene helft kreeg het nieuwe middel en de andere helft niet. De groep die het middel kreeg toegediend, had minder last van spontane buien van onweerstaanbaar verlangen naar alcohol (“craving”), voelde zich beter, en was minder gevoelig voor uitlokking van verlangen naar alcohol. Chemisch meetbaar was een verlaagd niveau van cortisol in het bloed, vergeleken met de groep die het middel niet kreeg.
Voorlopig komt LY-686017 nog niet op de markt. Eerst moet nog uitgebreid onderzoek gedaan worden naar eventuele bijwerkingen bij langdurig gebruik. Maar het bewijs is geleverd dat blokkeren van de receptor voor neurokinin-1, zinvol is bij de behandeling van alcoholverslaafden. De onderzoekers doen de aanbeveling om daarnaast verder te zoeken naar mogelijke betere stoffen voor het blokkeren van de receptor.
Dingeman Korf